Πραγματοποιήθηκε σήμερα, κάτω από τους θόλους του Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Αχαρνών, η πρώτη Ιερατική Σύναξη για την νέα εκκλησιαστική χρονιά, παρουσία του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας, κ. Χρυσοστόμου.
Ο Σεβασμιώτατος καλωσόρισε του πατέρες της Μητροπόλεως και ευχήθηκε αλλήλοις το νέο εκκλησιαστικό έτος να είναι καρποφόρο και με όσο το δυνατόν λιγότερους πειρασμούς και στεναχώριες. Στη συνέχεια παρέδωσε τον λόγο στον Αιδεσ. π. Λεωνίδα Πίττο, ο οποίος και ανέπτυξε μία σύντομη εισήγηση με τίτλο "Ο ορθόδοξος κληρικός, ως φωτεινό παράδειγμα", σκιαγραφώντας ορισμένα μόνο στοιχεία της πολύπλευρης ταυτότητας ενός κληρικού που ζει και διακονεί στο σύγχρονο γίγνεσθαι. Ακολούθησε σχολιασμός των όσων ελέχθησαν και κατατέθηκαν σκέψεις ορισμένων πατέρων.
Εν συνεχεία έγινε αναφορά στις αποφάσεις της Συνόδου της Ιεραρχίας και στην τρέχουσα εκκλησιαστική επικαιρότητα, ενώ λύθηκαν απορίες και εδόθησαν κατευθυντήριοι άξονες προς επίλυση ζητημάτων και οικοδομή του ποιμνίου.
«Ο ορθόδοξος κληρικός, ως φωτεινό παράδειγμα»[1]
π. Λεωνίδα Μ. Πίττου
Αν και πολύ γενικός ο τίτλος της εισηγήσεως, αυτό που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε σε λίγα λεπτά, είναι να καταθέσουμε κάποιες σκέψεις πάνω σε ορισμένα μόνο στοιχεία που συγκροτούν την ταυτότητα του κληρικού, από πνευματικής - ηθικής, εκκλησιαστικής - λειτουργικής, κοινωνικής - ποιμαντικής πλευράς.
Από πνευματικής - ηθικής πλευράς ο ιερέας βρίσκεται σε ένα κατά πολύ ανώτερο επίπεδο από τον υπόλοιπο κόσμο. Και μάλιστα αυτό δεν είναι κάτι το οποίο το κατακτά κατά τη διάρκεια της ιερατικής του ζωής, αλλά το έχει κατορθώσει με την χάρη του Θεού μέχρι ενός βαθμού πολύ πριν την είσοδό του στον κλήρο, και μάλιστα κατά αυτή την ευλογημένη περίοδο της εν γένει προετοιμασίας του. Και αν δεν εννοούμε την ηθική τελείωση, τουλάχιστον ας μιλάμε για αυτογνωσία των αδυναμιών του, περιφρούρηση - φυλάκιση των αισθήσεων του, διαρκή νήψη, αδιάκοπη πάλη με τον κακό εαυτό του. Αυτό επισημαίνει και ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγοντας ότι το κάλλος της ψυχής του ιερέα πρέπει να λάμπει παντού για να μπορεί να ευφραίνει τις ψυχές των βλεπόντων. Και αυτό επιτυγχάνεται όταν θα είναι περιφραγμένος από παντού με αδαμάντινα όπλα και θα προσέχει όλα τα βήματα της ζωής του με έντονο ζήλο και συνεχή επαγρύπνηση. Κι όπως έλεγε ένας ιερέας, «όταν θα γίνεις παπάς τότε θα καταλάβεις τι τέρατα κρύβεις μέσα σου» και εννοούσε τα πάθη.
Πρέπει πρώτα να γίνουμε και μετά να πράξουμε. Να γίνουμε, πρώτα εμείς, αυτό που θέλουμε οι ενορίτες μας να γίνουν. Πρέπει πρώτα να οικοδομήσουμε το δικό μας πνευματικό βίο και μετά να καταπιαστούμε με την ποιμαντική μέριμνα άλλων ψυχών. Και εδώ έχουμε ένα κομβικό στοιχείο. Μία παγίδα θα λέγαμε. Πολλές φορές παρατηρώντας την ολοένα κλιμακούμενη πνευματική αποστασία γύρω μας και την ηθική τελμάτωση, και φοβούμενοι μην παρασυρθούν και οι ενορίτες μας σ’ αυτήν, πασχίζουμε, στύβουμε το μυαλό μας, κυριολεκτικά, να αναπτύξουμε δραστηριότητες, και πολλές φορές πρωτοποριακές - σύγχρονες, με τις οποίες θα προσελκύσουμε το ενδιαφέρον τους και θα τους κρατήσουμε κοντά στην Εκκλησία -άρα και στην πνευματική ζωή- ενώ ταυτόχρονα αμελούμε να αντιμετωπίσουμε τις δικές μας πνευματικές ελλείψεις και να ανανεώσουμε τους εαυτούς μας. Κι αν δεν ανανεωθούν ο ενθουσιασμός και η πίστη μας, τότε βουλιάζουν ολοένα και περισσότερο οι ψυχές μας, ώσπου μένουν κάποια στιγμή έρημες και απόλυτα κενές. Η έλλειψη φροντίδας για τη δική μας ανάπτυξη και τον ανεφοδιασμό της ψυχής μας θα μας οδηγήσει σε μία ανακόλουθη συμπεριφορά η οποία θα γίνει άμεσα αντιληπτή από τους στενότερους συνεργάτες μας. Και η πιο έκδηλη, ίσως, έκφανση του γεγονότος αυτού είναι τα πρόχειρα κηρύγματα που βγάζουμε τις Κυριακές, που λόγω έλλειψης χρόνου, δεν έχουμε προετοιμάσει κάτι αξιόλογο, καταφεύγοντας συνήθως σε ασύνδετες γενικότητες και ευσεβείς φλυαρίες. Απ’ το άλλο άκρο, κάποιοι έχουν μια εσωστρεφή και εγωκεντρική ευσέβεια υπερασχολούμενοι με τα του εαυτού τους, παραμελώντας το ποίμνιο και ασχολούμενοι μόνο με τα βιβλία τους και τα κομποσκοίνια τους. Με λίγα λόγια, αν ασκούμε συχνά-πυκνά μία αντικειμενική αυτοκριτική, μία ψύχραιμη αποτίμηση των ενδόμυχών μας, θα μπορέσουμε να κρατήσουμε μια ισορροπία μεταξύ της ετεροσωτηρίας και της αυτοσωτηρίας, χωρίς η μία να ενεργεί εις βάρος της άλλης. Ξανά και ξανά ας αναθερμαίνουμε, ας φρεσκάρουμε την κλήση και την αφοσίωση μας στον στόχο μας. Η ευλαβής συνήθεια ορισμένων πατέρων να προτρέπουν τα παιδιά τους για μισή ώρα ανάγνωσης την ημέρα ενός ψυχωφελούς βιβλίου ή η ολιγοήμερη μόνωση και επίσκεψη άλλων σε μοναστικές αδελφότητες εντός κι εκτός του Αγ. Όρους είναι μερικές δοκιμασμένες λύσεις.
Από πλευράς εκκλησιαστικής - λειτουργικής ο ιερέας πρέπει να έχει κατά νου ότι βρίσκεται με τη χάρη του Θεού διάκονος, συλλειτουργός και βοηθός στο έργο που ο μέγας Αρχιερέας Χριστός εμπιστεύθηκε στους Αποστόλους και τους διαδόχους των, τους Επισκόπους. Άρα, ως μέλος εκ μέρους βρίσκεται σε μία λειτουργική συνάφεια και σχέση με τον Επίσκοπό του και τους λοιπούς συλλειτουργούς του όπως και τα μέρη ενός σώματος. Ποιμαίνει το επιμέρους ποίμνιο του Επισκόπου του. Τελεί τα Ιερά Μυστήρια εξ ονόματος του Επισκόπου του. Είναι εξουσιοδοτημένος να κάνει ό,τι ο Επίσκοπος δεν προφταίνει να κάνει. Σε εκείνον λογοδοτεί και σε εκείνον αφήνει την ανάληψη ευθύνης για οτιδήποτε χρήζει ιδιαίτερης αντιμετωπίσεως. Όζει παπισμού ο ιερέας στον οποίο απουσιάζει τέτοια εκκλησιαστική συνείδηση και συμπεριφορά. Επειδή φόρεσε πετραχήλι διεκδικεί πρωτεία και αλάθητα επαναπαυμένος στην πνευματική του αυτάρκεια και απομόνωση η οποία αργά ή γρήγορα όμως, ποιος ξέρει σε τι πνευματικό βόθυνο θα τον ρίξει και γιατί όχι στο σχίσμα και στην αίρεση. Αγνοούμε; Εθελοτυφλούμε; Αποσιωπούμε το γεγονός ότι αντί να γινόμαστε νυμφαγωγοί ψυχών προς τον αιώνιο Νυμφίο Χριστό, παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας ως νυμφίους, πλανώντες και πλανώμενοι. Η υγιής και ειλικρινής σχέση και επικοινωνία με τον Επίσκοπο και τους συμπρεσβυτέρους οικοδομεί το όλο ποιμαντικό έργο το οποίο, επαναλαμβάνω, διακονούμε και μας προφυλάσσει από πολλές λανθασμένες αποφάσεις.
Η λειτουργική ευταξία, η τήρηση του τυπικού χωρίς δογματισμούς, η συνέπεια στα εφημεριακά καθήκοντα, η καθαριότητα και η τάξη στο ιερό Βήμα, είναι μία εικόνα του πόσο σοβαρά έχουμε εκλάβει την αποστολή μας, πόσο ενεργεί μέσα μας ο εσχατολογικός χαρακτήρας της αποστολής μας και πόσο σε τάξη βρίσκεται και αυτή η πνευματική μας ζωή. Ας έλθουμε λίγο στην θέση αυτών που διακονούν στο ιερό Βήμα, πόσο μάλλον όταν είναι νέα παιδιά, όταν έχουν να αντιμετωπίσουν φαινόμενα όπως κρεμασμένα λερωμένα ζωστικά, βιβλία πεταμένα εδώ κι εκεί, ενίοτε και ψιχιοφόρους μέρμηγκες να περιδιαβαίνουν ανάμεσα σε λεκιασμένα μάκτρα και σκουριασμένες λόγχες και λαβίδες, λιγδιασμένα και καπνισμένα ποτηροκαλύμματα και πόσα άλλα. Ας έλθουμε λίγο στη θέση των ιεροψαλτών όταν αυθαιρετούμε ή αγνοούμε την τυπική διάταξη δημιουργώντας σύγχυση και αναστάτωση στην εύρυθμη διεξαγωγή της Ακολουθίας. Οτιδήποτε άλλο εκτός από φωτεινό παράδειγμα δεν θα αποτελούμε.
Και ερχόμαστε τέλος στην κοινωνική - ποιμαντική διάσταση του θέματος. Εκ των πραγμάτων οι ιερείς ζούμε μέσα στον κόσμο, προήλθαμε από τον κόσμο, συναναστρεφόμαστε και διαλεγόμαστε με κόσμο, διακονούμε αυτόν τον κόσμο. Όμως! Δεν είμαστε μέρος αυτού του κόσμου. Ζούμε αποξενωμένοι από τις συνήθειες του κόσμου. Αλληλεπιδρούμε και συνυπάρχουμε με τον κόσμο με ρόλο πολύ ξεκάθαρο και διακριτό, όπως το νερό και το λάδι μέσα στο καντήλι. Έχει γραφτεί ότι θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την Ορθοδοξία, ή καλύτερα το ορθόδοξο βίωμα, σαν την ισορροπία μεταξύ φονταμενταλισμού και εκκοσμικεύσεως. Οποιαδήποτε παρέκκλιση ένθεν και ένθεν, είτε θα μας ρίξει σε εκ δεξιών πλάνες και ου κατ’ επίγνωσιν ζήλο, είτε σε ηθικό εκτροχιασμό, εκφυλισμό και ασύδοτο βίο. Με τον βούρκο θα αναμειχτούμε; Εμείς λιβάνι θα συνεχίζουμε να μυρίζουμε. Με το ψέμα θα συγκρουστούμε; Εμείς την αλήθεια και το δίκαιο θα υπερασπιστούμε χωρίς να μετρήσουμε το κόστος. Την αίρεση θα συναντήσουμε; Εμείς την Ορθοδοξία και ορθοπραξία θα προβάλουμε έργω τε και λόγω. Τις μικρότητες και τα κουτσομπολιά θα ακούσουμε; Εμείς την ανωτερότητα, την ακεραιότητα και την αμεροληψία θα επιδείξουμε. Τις αργολογίες και τους λεκτικούς διαξιφισμούς θα δούμε; Εμείς τη σιωπή θα τηρήσουμε. Τη θέση και τα δίκαια μας θα αμφισβητήσουν; Εμείς θα είμαστε έτοιμοι είτε να τα υπερασπιστούμε, είτε να τα θυσιάσουμε όπου κι όταν πρέπει. Τη συκοφαντία, την προσβολή και τον χλευασμό θα υποστούμε; Την αγάπη, την υπομονή και την ταπείνωση θα καλλιεργήσουμε και όχι την ανταπάντηση και το μίσος. Και αφού φοράμε το ράσο συνεχώς, κατά αντιστοιχία παντού και πάντα πρέπει, ακόμη και με τη σιωπηλή παρουσία μας να μαρτυρούμε Χριστό. Ο Κύριός μας δια της ιερωσύνης δεν επιθυμεί να συγκεντρώσει γύρω του μία στρατιά από υψηλόβαθμους, από στρατηγούς, από ρήτορες ή ιδιοφυίες, αλλά εθελοντές διακόνους, ανθρώπους αυτοπροσφοράς και θυσίας, «μάρτυρες» της παρουσίας και της δράσης του. Μάρτυρες μιας εξωκοσμικής πραγματικότητος, μιας αγιότητος. Αυτό επιζητά κι ο κόσμος. Απογοητευμένος πλέον από τα εγκόσμια, αναζητά σημάδια της παρουσίας του Θεού. Πού; Στα πρόσωπα των κληρικών. Όσο αδιάφοροι ή άθρησκοι κι αν είναι, όσο κι αν έχουν κοσμικές αντιλήψεις, επιθυμούν ο ιερέας να έχει άψογη συμπεριφορά, μακριά από τις συνήθειες των κοινών ανθρώπων. Ζυγίζουν ακόμα και το ανοιγοκλείσιμο των ματιών του. Κι αν βρουν σ’ αυτόν ψεγάδι, δεν του το συγχωρούν, μολονότι οι ίδιοι μπορεί να είναι πολύ χειρότεροί του. Ο Θεός συγχωρεί. Ο κόσμος όχι. Εύστοχα έχει ειπωθεί ότι ο ιερέας είναι σαν το αεροπλάνο. Όσο πετάει ψηλά στους αιθέρες, όσο προσγειώνεται και απογειώνεται επιτυχώς, κανείς δεν δίνει σημασία και κανείς δεν το ξέρει. Όταν όμως τύχει να πέσει και να συγκρουστεί τότε το μαθαίνουν όλοι. Όσο φιλικός, ανθρώπινος και κοινωνικός κι αν είναι στις σχέσεις του, ο χειροτονημένος ιερέας στέκει πέρα και πάνω από αυτές, προς διαφύλαξη του θεόσδοτου χαρίσματος.
Τέλος, επειδή στο πλαίσιο της ποιμαντικής πολλές παρεξηγήσεις γίνονται για το τι περιλαμβάνει και ποια είναι τα όριά της, καλόν είναι να διευκρινίσουμε, ότι ούτε τα ανθρωπιστικά - κοινωνικά έργα είναι η αποστολή μας, ούτε η διεξαγωγή ημερίδων, ούτε η διοργάνωση εκδηλώσεων, ούτε η ενασχόληση μας με τις τέχνες. Και αυτά ίσως, αλλά όχι μόνο. Κύριο έργο μας είναι η προσευχή. Και υπάρχουν τόσοι πολλοί περισπασμοί και άλλες μέριμνες με τις οποίες καταπιανόμαστε, όχι μόνο βιοτικές αλλά πολλές φορές και εκκλησιαστικού χαρακτήρα, και καταντάει η προσευχή είτε πάρεργο, είτε ακόμη την εγκαταλείπουμε κι εντελώς. Και να θυμόμαστε ότι ο Κύριος πέρασε νύχτες και νύχτες προσευχόμενος παρά τις τιτάνιες απαιτήσεις του επίγειου βίου του.
Και βέβαια με ακρογωνιαίο λίθο του λειτουργήματός μας, την τέλεση των Αχράντων Μυστηρίων. Και προξενεί θλίψη η καυχησιολογία ορισμένων από εμάς στα ρεκόρ χρόνου που σημειώνουμε με την όσο το δυνατόν πιο γρήγορη τέλεση της θείας λειτουργίας. Είμαι πεπεισμένος ότι σε όποια ενορία η θεία λειτουργία τελείται με ευλάβεια, με κατανόηση και πάνω από όλα με δική μας προσωπική συναίσθηση και ψυχική συμμετοχή, διαχέεται αυτό και προς τους συμμετέχοντες και εκτιμάται ιδιαιτέρως.
Σεβαστέ μας Ποιμενάρχη, πεφιλημένοι μου συμπρεσβύτεροι, Φως ο Πατήρ, Φως ο Λόγος, Φως και το Άγιον Πνεύμα. Και φως του κόσμου ζητάει και εμείς να είμαστε. Αν εμείς σε αντιδιαστολή, εξαντλούμε την ιερωσύνη μας στο πόσα ευχέλαια κλείσαμε μέσα στην βδομάδα, πόσα πνευματικοπαίδια καταφέραμε και αποσπάσαμε από την διπλανή ενορία, τότε θα έχουμε καταντήσει απλοί αχθοφόροι της χάριτος και η διακονία μας αγγαρεία και μέσον προς πορισμόν. Ρύσαι ημάς Κύριε.
[1] Εισήγηση που εκφωνήθηκε κατά την Α’ Ιερατική Σύναξη της Ι. Μ. Αττικής & Βοιωτίας στις Αχαρνές την Παρασκευή, 9 Σεπτεμβρίου 2017 εκ. ημ..
Tο απόγευμα πραγματοποιήθηκε η Σύναξη των Κατηχητών της Μητροπόλεώς μας στον Καθεδρικό Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Αχαρνών, κατόπιν προσκλήσεως του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας, κ. Χρυσοστομου.
Ο Σεβασμιώτατος, απευθυνόμενος στους παρευρισκόμενους Κατηχητές, τόνισε μεταξύ άλλων, ότι σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να απογοητεύονται από τυχόν εμπόδια που θα εμφανιστούν στην ιερή διακονία που τους ενεπιστεύθη η Εκκλησία μας, καθώς ο λόγος του Θεού, αργά ή γρήγορα θα καρποφορήσει στις ψυχές των παιδιών.
Επίσης, ο Σεβασμιώτατος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο γεγονός ότι μεταξύ των Κατηχητών, αλλά και όλης της εν Χριστώ οικογενείας, πρέπει να υπάρχει συνοχή και ενότητα, ώστε συνδυάζοντας τα χαρίσματα τα οποία λάβαμε από τον Θεό, να καταφέρουμε να επιτελέσουμε έργα θεάρεστα και να ενισχύσουμε με αυτόν τον τρόπο, το έργο της Εκκλησίας. Σημείωσε δε, ότι αποτελεί πνευματικό καθήκον εκ μέρους του Ιερού Κλήρου αλλά και των Κατηχητών, να μεταφέρουν στα παιδιά το γεγονός ότι όλοι ανεξαιρέτως είναι στολισμένοι με κάποια χαρίσματα από τον Θεό, χαρίσματα τα οποία αν φέρουν στην επιφάνεια και αξιοποιήσουν προς δόξαν Θεού, θα καταφέρουν να μεταμορφώσουν τη καθημερινότητα τους προς το καλύτερο.
Χαρά προξένησε το γεγονός της παρουσιάσεως από τον Σεβασμιώτατο, του νέου κατηχητικού βοηθήματος «Παιδιά, Ἀντιλαβοῦ....τη Θεία Λειτουργία;» το οποίο θα βοηθήσει τους Κατηχητές να παραδώσουν με ευχάριστο και κατάλληλο τρόπο τα μαθήματα για τη Θεία Λειτουργία.
Τέλος, αφού οι Κατηχητές εξέφρασαν απόψεις και ιδέες, ο Ποιμενάρχης μας, τους έδωσε το διορισμό τους για τη φετινή κατηχητική χρονιά.
Είθε Κύριος ο Θεός να τους φωτίζει και να τους καθοδηγεί στο δύσκολο έργο που έχουν αναλάβει. Αμήν!
